1
Resumo
O exercico da documentación é
un largo proceso evolutivo no que a súa semente é a comunicación oral. A
documentación camiña da man da historia e do desenrrolo do ser humán, dende a
época antiga ata a era tecnolóxica. Sen unha definición precisa e estricta para
moitos autores a súa función fundamental é mostrar ordeada e clara de
información ó usuario que a solicite, información exposta dunha forma ilimitada
para o servicio da sociedade.
A documentación axuda a
formación a culturalización e á sabiduría en si, unha ciencia que alimenta a
outras ciencias diferentes entre si e que á súa vez alimenta o coñecemento da
humanidade.
2. Palabras
clave
Documentación
Biblioteconomía
Información
Usuario
Universidade
Bibliotecas Nacionais
Ciencia
Soporte
Selección Informativa
Mensaxe documental
Centro de documentación
3 Introducción
A documentación
ten as súas raíces na biblioteconomía , porque realmente a
información non se crea da nada, non existe unha data marcada, un nacemento
expontáneo. Simplemente é un exercicio, unha execución que se moldea co paso do
tempo , ca evolución do home e todo o que o rodea.
Así, a documentación foi crecendo en
paralelo a outras ciencias e alimentou a estas creando unha un círculo no que a
extensión informativa é infinita.
Neste
longo percorrido, as diferentes divisións sociais , sexan do tipo que sexan, cada
demarcación ou denominación do tempo, en definitiva, cada persoa, cada época,
cada cultura aportaron aspectos novos que se converteron en parte do proceso
documental. Por iso , non se chega á documentación actual sen valorar antes o
significado dunha comunicación oral, que anque non rexistraba ningunha mensaxe,
anque fose unha información caduca e confusa, serviu para desenrolar a
comunicación entre a sociedade. Con posterioridade, a escritura xa permitiu
rexistrar esa mensaxe, a oralidade, evitando a extinción da mesma. Podemos
falar da Idade Media e de como o poder relixioso, que anque funesto e
velenoso, abriu un importante camiño á recopilación bibliográfica a través dos
libros relixiosos de uso diario nas ceremonias de culto, podemos achegarnos á
figura do copista,unha especie de imprenta de carne e óso que coa súa
grafía rebuscada plasmarou documentos e libros agochados nos recunchos húmidos
das igrexas e mosteiros, podemos retroceder as civilizacións antigas, dende as
escolas filosóficas gregas ata Roma, pasando pola antiga Mesopotamia ou
percorendo os muros da biblioteca de Alexandría. Incluso podemos ver xurdir ás
primeiras universidades e
esa necesidade de recopilación e exposición física dos documentos para formar
ós futuros profesionais, ainda cun acceso limitado para ás clases sociais, ou a
creación de Bibliotecas
Nacionais como enormes depósitos de saber e como acercaron ó publico os
diferentes rexistros ideolóxicos e os coñecementos plasmados durante diferentes
épocas
Así, a documentación camiñou sempre da man do paso do
home, subindo chanzo a chanzo o ascenso ilimitado da historia, e incluso
sacando probeito ós horrores que se viron pasar por este mundo.
4 Concepto
O concepto de documentación e un proceso que se desenrola ó longo do século
pasado.
Todo sen entrar en consideraciós terminolóxicas sobre si a denominación más
adecuada para este acto de recopilación e información é Documentación,
Informática, Ciencias/s da Información, Información científica, Documentoloxía,
etc. polémica que preside a definición de documentación dende Paul
Otlet.
Nas orixes da conceptualización da ciencia da documentación está a obra de
Paul Otlet, que sitúa o obxeto da documentación no "documento, biblion ou bibliograma".
E dicir, unha dualidade formada por soporte e información. O resultado da
creación intelectual do home, e obxeto, unha vez reproducido, de cultura
,civilización ,historia e evolución.
A documentación é a ciencia dos documentos, pero también é ciencia auxiliar
de todas las ciencias, porque as súas actividades facilitan o desenrrollo
de ésta, e a súa vez o desenrolo dela retroalimenta á propia ciencia.
Así, non podemos adquirir un cocpto fixo para definir a documentación,
porque a constante adquisición de novos procesos rompe de algún modo a
idealización clásica da súa definición.
De todolos xeitos estas son algunas definición que dan algún autores sobre
o término Documentacion:
Definición
de Paul Otlet :Ciencia xeral
que abarca o conxunto sistemático clasificado dos datos relativos á producción,
conservación, circulación e utilización de escritos e documentos de cualquera
especie.
Documentación.
J.López Yepes: Ciencia xeral que ten por obxeto o estudo do
proceso de transmisión e recuperación das fontes para a obtención de nuevo
coñecemento.
Documentación.
García Gutiérrez: Exomemoria:
Información acumulada externamente polo ser humán e/ou o seu proceso
lingüístico e informativo.
5 Principios
A documentación, como cualquera
ciencia, establece unhas relacións entre pensamento, coñecemento e sociedade.
A Documentación ten por obxeto básico a información
(elementos de coñecemento producidos polo home) contida en documentos
(vehículos de transmisión e dinamización dese coñecemento) e, especialmente, o
tratamiento de esa información para facilitar a súa difusión ós usuarios que a
necesiten. Si consideramos á documentación como ciencia da información
científica, o seu papel social estará directamente relacionado co propio da ciencia, motor social do
coñecemento e do desenrolo. A dimensión que adquire a documentación ao
extender o seu campo de acción a outras áreas de coñecemento non estrictamente
científica reafirman ainda máis as súas características de fenómeno social.
6 Características da información de actualidade.
A información de
actualidade , trata todo tipo de temas, isto
obliga a establecer variedade de linguaxes. Por outra parte a
información de actualidade caracterízase por una gran desigualdade no tratamento
dos temas, superficialidade e profundidade coinciden nun mesmo medio.
A repetición de contidos en distintos medios
ou no mesmo ó longo do tempo plantexan problemas á hora de seleccionar. A obsolescencia
da información de actualidade plantexará problemas de conservación e de
almacenamento e, por último, a propia linguaxe xornalística e as súas modas ,
plantexarán problemas na linguaxe documental.
Podemos sinalar estas características.
Coincidencia no mesmo periodo. As mesmas noticias son
ofrecidas por todos os medios diarios no mesmo espazo de tempo. Esto sinala a
dependencia dos medios nas axencias.
Redundancia cíclica. Centrámonos
case sempre en feitos contemporáneos. Determinados acontecementos tieñen unha
frecuencia diaria (bolsa, prima de risco…), política (reunión do consello de
ministros, sesión parlamentaria…), outros mensuais (IPC, datos do paro…),
trimestral (grandes operacións de tráfico) ou anual (Oscars, Novel…).
Desequilibrio de tramento á persoa. Uns poucos persoaxes absorben o interés dos medios, mentras que
outros moitos cítanse poucas vec
Variedade de de
soportes. Teletipos, noticias impresas, comunicados de prensa, grabacións
radiofónicas, materiais visuais e audiovisuais etc
Fragmentación da mensaxe. As mensaxes informativas
transmítense fragmentadas polo ritmo de captación dos acontecementos diferente ó
da publicación ou edición dos medios. Estos soen utilizar unha estructura que
que, á su vez, pode continuar xerando novas noticias.
Temporalidade da noticia. A información de actualidade
caduca aparentemente, pero cualquera feito pechado pode reabrirse e devolver o
protagonismo a persoaxes e feitos con independencia dúa su antiguedade.
Documentos compostos. Textos con fotografías e
gráficos, por exemplo, plantexan dificultades de organización documental e de
deseño das ferramentas de recuperación documental.
Estratificación de usuarios e
usos. Trabállase para usuarios moi diferentes na súa especialización e nos seus
obxetivos.
Relatividade de significado. Os documentos xornalísticos
cambian so seu significado en distintos contextos e admiten interpretacións
diversas por parte dos usuarios.
7
Funcións.
A documentación ten como obxeto
de traballo a análise do documento, entendido éste como o “conxunto formado por
un soporte de información, os datos rexistrados sobre ese soporte e a súa
significación, que serve para a consulta, o estudo ou a proba", e son os
datos rexistrados, a información, e o seu significado o que trascende ó usuario.
DOCUMENTO
|
||
Soporte
|
Información
|
|
Conservación
|
Proceso
|
Linguistico-interpreta.
|
 Almacenamento |
Resultado
USUARIO
|
Mensaxe
documental
|
Así, a documentación engloba información contida en documentos introducidos en calquera tipo de soporte e exposición clara e extensa par a súa utilización .
8
Finalidade
Sempre dentro do marco de que a documentación non é un
ente con pensamento propio, con capacidade de decisión, polo tanto sen un fin
determinado, a súa exposición ten o obxetivo de facilitar información a un
usuario, que con esa decisión, determina o limite de información documentada
que requira para o seu fin.
Pero se temos que determinar un fin para a
documentación, seria mostrar información dunha forma clara e ordeada para que o
usuario teña un acceso sen atrancos.
Segundo Paul Otlet, os fins da documentación son:
analizar e ordenar todos os documentos adquiridos para
recuperar todos os documentos xerar documentos secundarios, como as
bibliografías
conservar todo o pensamento humano realizar o proceso con
rapidez.
Pero , sinceramente, eu creo que este proceso que define Otlet,
máis ben é o fin do ente que realiza esa labor de recopilación e non da
documentación en si.
9 Centro de
documentación dun medio
O centro de documentación escrita deberá recoller unha amplia serie de documentos e tratalos
seguindo o esquema clásico da cadena documental coas peculiaridades
propias do entorno de traballo.
Tipoloxía de
centros de información e documentación
· Centros
especializados en documentos primarios ou fontes de información primaria. O seu obxetivo
é a conservación y organización de
fontes ou documentos primarios para poñelos a disposición dos usuarios. Entran
neste grupo os arquivos, as bibliotecas e as
mediatecas (fototecas, videotecas, etc.) Son centros que acumulan
documentos e fontes en función de distintos criterios.
· Centros e servicios
especializados e na difusión de información referencial. Desenrolan
funcións de selección de fontes primarias e secundarias e de análise documental
(indización y resumen) para preparar distintos servicios de información
dirixidos ós usuarios.
Selección de información.
A política de selección dun centro de documentación
escrita deberá ter en conta, ademiás dos factores propios da selección en xeral,
outros aspectos derivados do propio carácter da información de actualidade.En primero lugar haberá que determinar que información se selecciona en función do tipo de información que o medio ofrece; así, un medio de información local seleccionará noticias só de carácter local, pero unha axencia informativa internacional deberá recoller todo tipo de noticias.
Unea misma noticia puede desnrolarse ó longo de varios días, sendo convinte, en ocasiones, fundir todas elas nunha soa ficha.
Galdón (1986) suxire, para a selección, a aplicación dos seguientes criterios:
·
Criterio de
exclusión, consistente en non
escoller o que xa se ten; criterio de perdurabilidade, polo cal determinase o
grao de permanencia e validez dos artígos de opinión, análises e ideas;
·
Criterio
explicativo, para seleccionar artículos
que potencien a comunicabilidade y explicación cabal de los hechos;
·
Criterio
editorial, polo cal artículos de
análise, opinión e ideas que sirvan para fundamentar a lína editorial do xornal
serán seleccionados.
·
Criterio
limitativo, basado na periodicidade
da publicación .
·
Criterios de
seguridad de utilización y novedad documental, evaluando o que realmente é susceptible de reutilización e o que é
novo.
